Tüp Bebek Tedavisi Başarısızlığında Histeroskopik Değerlendirme

Tüp bebek tedavisi sonrası gebelik oluşmaması hem çiftleri hem de yaklaşık başarı oranını bilmesine rağmen, insani duygularla tedavi eden doktoru ve ekibini üzmektedir.

Tüp bebek uygulaması çoğu çift için stresli bir prosedürdür. İlaçların uygulanması, işlemin yapılması ve daha sonra sonucu belirsiz bir bekleyiş çiftleri germekte ve duygusal dalgalanmalara neden olmaktadır.

Maalesef tüp bebek tedavisi %100 başarı ile sonuçlanacak bir tedavi değildir. Başarıyı etkileyen birçok neden olmakla birlikte en önemli iki neden bayanın yaşı ve infertilite (gebe kalamama) nedenidir. Buna göre başarı şansı %8 ile %60 arasında değişmektedir. Başarı şansı çok düşük olan hastalar bile negatif sonuçla karşılaştıklarında büyük bir hayal kırıklığı ve üzüntü yaşamaktalar. Böyle bir hastaya bile sizde başarı oranı düşüktü ( farzedelim %20 cıvarında olsun) %80 gebe kalamayacaktınız ve olmadı demek pek doğru bir yaklaşım değil. Hastanın kırılan kalbini onarmaya, kararan ümitlerini, abartıya kaçmadan tekrar yeşertmeye çalışmak gerekir.

Yeni bir tüp bebek tedavisine başlamadan önce uygulanan protokollerin tekrar gözden geçirilmesi gerekir. Gözden geçirilmesi gereken önemli bir bölüm de rahim içi boşluğu, özellikle bu boşluğu örten endometrium tabakasıdır. Tüp bebek tedavisinde transfer edilen embriyo bu endometrium tabakasına tutunabilirse gebelik gerçekleşebiliyor. İyi kalitede bir embriyo transfer edilmesine rağmen gebelik oluşmadığında akla gelecek nedenlerden birisi: Transfer edilen embriyonun endometriuma tutunmasını engelleyen bir patoloji olup olmadığıdır.  Bunun için uterus kavitesine ( boşluğuna), endometriuma bakılması gerekir.

Uterin kaviteninin değerlendirilmesinde değişik metotlar uygulanabilmektedir. Bu metotları şöyle sıralayabiliriz:

1. Histerosalpingiografi
2. Ultrason
3. Saline ultrason sonografi
4. Magnetik rezonans imaging (MRI)
5. Histeroskopi

Bu metotlar içerisinde en etkin olanı histeroskopidir.  Histeroskopi direkt görüntü imkanı verdiğinden diğer metotlarla şüpheli görülen patolojilerin net teyidini sağladığı gibi diğer metotlarla saptanamayan patolojilerin de tespit edilmesini sağlar. Aynı zamanda eğer histeroskopiyi yapan hekim yeterli deneyime sahipse; tespit edilen patoloji histeroskopik operasyonla giderilebilir. Yani histeroskopi bize hem teşhis hem de tedavi imkanını sunmaktadır.

Önceleri histeroskopi uterin kavitedeki diğer diagnostik metotlarla tespit edilen patolojilerin giderilmesi maksadıyla operatif amacla veya diğer metotlarla tespit edilen flu patolojilerin teyidi amacıyla kullanılmakta idi. Günümüzde bir taraftan ofis histeroskopi aletlerinin giderek gelişmesi, daha ince ve daha fleksibıl aletlerin kullanılabilmesi, genel anesteziye gereksinim duyulmadan da uygulanabilir hale gelmesi, diğer taraftan IVF indikasyonlarının artması, peş peşe oluşan IVF başarısızlıkları, açıklanamayan infertilite olgularının bir kısmında uterin kavitede patolojilerin tespit edilmesiyle histeroskopi giderek artan yoğunlukta uygulanır hale gelmiştir. Özellikle tekrarlayan IVF başarısızlıkları nedenini araştırmak için diagnostik amaçla hemen, hemen rutin kullanılmaya başlandı.  Bu vakalarda uterin kavite de ciddi patolojilerin olduğu görüldü. Tekrarlayan IVF başarısızlıklarında kavitede patoloji görülme oranı değişik araştırmacılara göre %18-%38 arasında değişmektedir. Patolojilerin çok büyük bir yoğunluğunu endometrial polipler oluşturmaktadır.

Endometrial polipler endomeriumdan kaynaklanan, dolayısyla endometrium gudde ve stromasını oluşturan oluşumlardır. Endometrium dokusuyla aynı renktedirler. Değişik büyüklükte, saplı veya sapsız, birden fazla olabilirler. Asemptomatik olabildikleri gibi anormal kanamalara da neden olabilirler. Endometrium reseptivitesini ( bozarak infertilite neden olabilmektedirler. Aynı mekanizmayla IVF başarısızlıklarına da yol açmaktalar.

Günümüzde iki kez IVF başarısızlığı olan olgularda, bu başarısızlığa uterin kavitedeki bir patolojinin neden olup olmadığını anlamak için histeroskopi yapılması rutinleşmiştir.

Bunun ötesinde bazı yazarlar IVF öncesi tüm vakalarda histeroskopi yapılmasının yararlı olacağını belirtmektedir. Burada maliyet, hastanın genel durumu, yaşı, uterin kavite hakkındaki diğer tetkikler dikkate alınarak bir karar vermek daha uygun olur kanısındayım.