İnfertilite Tetkikleri

Bir infertil çiftte (çocuğu olmayan çift) öncelikle bunun nedenini araşırmak gereklidir. Çünkü tedavi neden göre düzenlenir. Neden belli olunca, bazen bir ilaç tedavisiyle veya ufak bir cerrahi tedaviyle hasta gebe kalabilir. Bazen de yardımla üreme tedavisinden (tüp bebek vs..) yararlanmak gerekebilir.

İnfertilite nedeni erkeğe ait olabilir, kadına ait olabilir, bazen de her ikisine de ait olabilir. Yapılması gereken başlıca tetkikler aşağıda listelenmiştir:

Erkek faktörü: Kolay, ucuz, zahmetsiz olması ve kısa zamanda sonuç alınması nedeniyle çoğu kez ilk istenen tetkik spermiogramdır. Üç günlük bir cinsel perhizi takiben yapılır.

Normal spermiogram parametreleri aşağıdaki gibidir.

• Volüm: 2 ml ve daha üstü
• Sayı: 20 milyon ve daha üstü
• Motilite: % 50 veya daha fazlası motil olmalı
• Normal morfoloji: Who’ya göre %50 veya üstü, Kruger’e göre >4 olmalı

Bu değerlerden biri veya birkaçı normal değerlerin altında olursa tetkiki tekrar etmek gerekir.. İkinci tetkik de normal çıkmazsa ürolojik konsültasyon istemek uygun olur.

Kadında infertilite tetkikleri

Aşağıdaki faktörler kadında infertiliteye sebep olabilecek en önemli faktörlerdir. İnfertilite nedeninin tespit edilmesi için bunların tetkik edilmesi lazımdır. Bunlar :

1. Ovulatuar faktör (ovulasyon=yumurtlama olup olmadığı),
2. Tuba-peritoneal faktör,
3. Uterin-endometrial faktör,

Ovulatuar faktör tetkiki: İnfertilite etyolojisindeki en önemli nedenlerden biri ovulasyon bozukluklarıdır.Kadın infertilitesinde %30-40 oranında rol oynar. Ovulasyonun olup olmadığının araştırılması infertilitenin kardinal tetkiklerinden biridir. Ovulasyon olup ,olmadığının araştırılmasında engüvenilir tetkikler şunlardır:

a) Adetin ilk günlerinden itibaren peryodik aralarla (2-3 gün) ultrasonla yumurtalıkların muayenesi.
b) Adetin 21.nci günü kanda progesteron hormonuna bakılması,
c) Adetin 27-28 inci günü endometriumdan alınacak küçük bir parcanın histopatolojik tetkiki. Bu son metot invaziv bir girişim olduğu için en az kullanılan metotdur.

Tuba-peritoneal faktör: İnfertilite etyolojisinde %40 oranında rol oynamaktadır. Bazı yazarlar tubal ve peritoneal patolojilerin ayrı, ayrı incelenmesinden ziyade bu iki konunun aynı başlık altında incelenmesinin daha doğru olduğunu belirtmektedir.Bunların her ikisinin de etyolojisinde rol oynayan üç önemli faktörden sadece birisi müşterektir. Müşterek olan bu faktör pelvis enfeksiyon hastalığıdır. Peritoneal faktör deyimiyle fallop tüpleri, uterus, overler, barsaklar, omentum ve diğer peritoneal yüzeyler arasındaki yapışıklıklar anlaşılır . Bu yapışıklıklar tuba fonksiyonunu, tuba ile over ilişkisini bozabilir.Pelvik adezyon denen bu patolojinin etyolojisinde rol oynayan en önemli üç faktörden birisi operasyon esnasındaki peritoneal yüzey travması diğeri ise enfeksiyondur. Üçüncü faktör ise endometriosisdir. Endometriosis hem pelvik adezyonlara yol açarak hem de adezyondan bağımsız olarak infertilite etyolojisinde rol oynayabilir.Bu konuda daha geniş bilgi endometriosis başlığı altında verilmiştir.

Uterusa ait patolojiler: Uterus boşluğunda (kavitesinde) doğuştan veya sonradan meydana gelen bir patolojinin olup olmadığına mutlaka bakılması gerekir. Bunun için ilk etapta histerosalpingiografi ( rahim filmi) çektirilmesi gerekir. Bunda bariz veya şüpheli bir patoloji ile karşılaşılırsa histeroskopi yapmak gerekir.

İnfertilite etyolojisini öğrenmeye yönelik tetkikler bittikten sonra % 88-90 oranında etyolojik neden veya nedenler anlaşılır, %10-12 olguda ise bütün tetkikler normal çıkabilir. Bu guruba izah edilemeyen infertilite grubu denir. Gebe kalamama nedeni anlaşıldıktan sonra bu nedeni ortadan kaldırmaya yönelik tedavi planlanır.

Bu aşamada etyolojik neden , yapılması gereken tedavi ve tedavideki başarı oranı hakkında hastaya mutlaka bilgi verilmelidir.

Etyolojik neden, o nedene karşı yapılan en uygun tedavi, hastanın yaşı ve infertilite süresi hastanın gebe kalabilme şansını (oranını) tayin eden en önemli faktörlerdir.